માનું ભાથું

માનું ભાથું

જયશ્રી ક્રષ્ણ માય.

વર્ષો બાદ દેશ જઈ રહ્યો હતો.  સાંજે બન્ને સૂટકેશ અને હેન્ડબેગ લઈ એરપોર્ટ પર જવા નીકળ્યો.  માએ ભાથું ધરતાં કહયું: “દિકરા,  મેથીની ભાજીનાં થેપલાં સે અંદર, ભૂખો ની રેતો. બો લાંબી મુસાફરી કરવાની સે. પ્લેનનું ખાવાનું તો ભાવહે ઓની. થેપલાં ખાઈ લેજે.”

પ્લેનની અંદર પ્રવાસીઓની વચ્ચે થેપલાં ખાવાની શરમ લાગે એટલે  મેં ધડ દઇને ના પાડી દીધી.  પરંતુ માની ચિંતા દૂર કરવા મેં કહ્યું: “માય, તને ખબર તો ખરી કે પ્લેનમાં વેજીટેરીયન ખાવાનું તો મળે અને એજન્ટે ટિકિટની સાથે બુકીંગ કરાવી દીધું છે. જયશ્રી ક્રષ્ણ માય.  સવારે ને સાંજે દવા લેવાનું ભૂલીશ નહીં ને મારી જરા પણ ચિંતા ન કરીશ.”  માને હું તું  કહીને જ બોલાવું છું.

“હારુ દિકરા, ગામ હારી રીતે જાયને આવ.  ગામમાં બધ્ધાને મારી યાદ આપજે.  અઇયાં મારી, વોઉ અને પોઇરાંની વોરી નો કરતો. જયસી કસ્ન.”

એકાવન વર્ષની ઉમ્મર અને ત્રણ છોકરાંનો બાપ છું છતાં મા દશે દિશાએથી મારી કાળજી રાખે.  દિકરા શબ્દની અમૃતધારા હંમેશા વહે.  મને એમાં વહેતા રહેવાનું ખૂબ ગમે.

ટોરન્ટોથી સમયસર પ્લેન ઉપડયું.  એકાદ કલાક પછી જમણ આવ્યું.  ડીશમાં નોનવેજીટેરિયન  રસોઇ હતી.  ટ્રાવેલ એજન્ટની ભૂલ થઈ હતી.  વેજીટેરિયન ડીશની નોંધણી કરાવવાનું રહી ગયું હતું.  મારી વિનંતીથી એરહોસ્ટેસે તપાસ કરી પણ વધારાની વેજીટેરિયન ડીશ ન મળી.  મેં બ્રેડ બટરથી કામ ચલાવ્યું.  અર્ધભૂખ્યા પેટે માના થેપલાં યાદ કર્યા. હજી તો ખૂબ લાંબી મુસાફરી કાપવાની હતી.  પેલા થેપલાં લેવા માટે હવે કયાં જાઉં?

લંડનથી મારી સીટ બારી આગળ હતી.  મોટા ભાગના પ્રવાસીઓ ગુજરાતી લાગતા હતા.  હું મારી સીટની હરોળ નજીક પહોચ્યો.  મારી સીટની બાજુવાળી સીટ પરથી બે આંખો મારી તરફ ટગર ટગર જોયા કરતી હતી.  ચહેરા ઉપર કરચલીઓ ડોકિયાં કરતી હતી.  સિત્તેરની આસપાસની ઉમ્મરના લાગતા માજી એક હાથે સીટબેલ્ટ પકડી, વ્યાકુળ આંખોથી મૌન દ્વારા મને કંઈક કહી રહ્યા હતા.  હું સમજી ગયો એટલે એમને પૂછ્યા વિના જ મેં મદદ કરી.  ચહેરા પર ખૂશી સાથે એમણે મારા તરફ આભારની દ્રષ્ટીથી જોયું.  મેં મારી હેન્ડબેગમાંથી એક ગુજરાતી મેગેઝીન કાઢી, હેન્ડબેગ ઉપરના ખાનામાં ગોઠવી, હું મારી સીટ પર ગોઠવાયો.

એકાદ કલાક પછી જમવાની ડીશ આવી.  વળી પાછુ નોનવેજીટેરિયન. બાજુવાળા માજી પોતાની સાથે લાવેલા થેપલાં કાઢી ખાવા લાગ્યાં.  મારા મોંમાં પાણી છૂટવા લાગ્યું.  ફરી મને માના શબ્દો અને થેપલાં યાદ આવી ગયા.  કેકના એક ટૂકડા અને ઓરેન્જ જયુસથી પેટ ભર્યું.  પછી મેગેઝીનમાં ધ્યાનમસ્ત થયો.  માજીને મેગેઝીન તરફ જોતાં મેં જોયા અને અમારી નજર મળી. સહારારૂપ કંઇક હાથમાં આવે અને જેવી ખુશી થાય તેવી ખુશી ગુજરાતી મેગેઝીન જોઈને માજીના ચહેરા પર વર્તાતી હતી.

માજીએ મને પૂછ્યું: “ક્યોં જવાના છો ભઇ?”
મેં કહ્યું: “નવસારી”
“ક્યોંથી આયા છો?”

મેં ધારણાં કરી કે માજી ચરોતર બાજુના હોવાં જોઇએ.  વિદ્યાનગરમાં વિતાવેલું કોલેજ જીવન મને યાદ આવી ગયું.  તે સમયે ત્યાંના મિત્રો  જોડે વાતો કરતા, ચરોતરની તળપદી ભાષાના અમૂક શબ્દોપયોગ કરવાનો  અનેરો આનંદ આવતો.  ત્રીસ વર્ષો પછી એ આનંદ લૂટવાની તક ઝડપી.

ભાંગ્યુંતૂટયું જેવુ યાદ રહ્યું હતું તેવું ગબડાવ્યું: “ટોરન્ટોથી, તમે ક્યોંથી આયા છો?”
“બામટનથી”
“તમે કંઇના છો? ઓણંદના?”
“ઓણંદ મારું પીયર, ઓમ તો ઉં નડીયાદની ભઈ, તમે કશું ખાધું નહીં?”
“ચીકન, માછલી ખાતો નથી.  આ કેક્ને જ્યુસથી હેંડશે.  મુંબઈ ઉતરીને કશુંક ખઇ લઇશ”

માજી મને થેપલાંની ઓફર કરે તો કેવું સારુ!  મેં મોં મલકાવીને માજી તરફ બે એક વાર જોયું, પણ વ્યર્થ.  મારા નસીબમાંજ થેપલાં ન હતા. ફરી મને માના શબ્દો અને થેપલાં યાદ આવી ગયા.  હું માજી સાથે વાતે વળગ્યો.  કયાંક માજી પીગળી જાય અને મને થેપલાં ધરે.  અમારી વાતો ચાલતી રહી.  માજી ચાર ચોપડી ભણ્યાં હતાં.  ટોરન્ટો એમના દિકરાને ત્યાં દિકરો આવ્યો હોવાથી વિઝિટર તરીકે આવ્યા હતાં.  ચાર મહિના રહીને કંટાળી ગયા હતાં.  માજી કહેતા હતાં: “કેનેડામાં નહીં રહેવું, ભઇ, આતો જેલ છે જેલ” આગળ કહે: “મેં તો દીકરી જમઇને કીધું કે બધુ વેચીહાટીને આવતા રિયો આપણાં ગોમમાં, અંઇ કરતાં તો તોં હારું”

મુંબઈ ઉતરવાના એકાદ કલાક પહેલાં કસ્ટમ ડેકલેરેશનનું ફોર્મ ભરવાનું હતું.  માજીનાં ફોર્મમાં “ડેઇટ ઓફ એરાઇવલ”(date of arrival) ભરતો હતો ત્યારે મારાથી સહેજપણે બોલાઇ ગયું. “આજે છવ્વીસ ને શનિવાર”
“ના ભઈ, આજે તો સત્તાઇસ છે.” માજીએ મક્કમપણે કહ્યું.
“ના માજી, આજે છવ્વીસ.” મેં પણ એટલીજ મક્કમતાથી કહ્યું.
“ના ભઇ હોં, સત્તાઇસ છે.” માસીના અવાજમાં ચિંતા હતી.
મેં મુસાફરીના સમયની ગણતરી કરી બતાવી: “પચ્ચીસ ને શુક્રવારે આપણે ટોરન્ટોથી નેકળ્યાં’તાં કે નઇ?” મે મારા ઘડિયાળમાં તારીખ છવ્વીસની ખાતરી કરી લીધી અને માજીને પણ બતાવી.
આગળની હરોળમાં એક ગુજરાતી ભાઇ બેઠા હતા.  માજીએ એમનો હાથ ખેંચીને પૂછ્યુ: “આજે કઇ તારીખ ભઇ? સત્તાઇસને?”
“ના, છવ્વીસ” પેલા ભાઇએ કહ્યું.
“મેં નહો’તું કીધું કે આજે છવ્વીસ છે.” મારો વિજય થયો હોય તેમ મેં માજીને કહ્યું.
“શું કહો છો ભઇ, આજે સત્તાઇસ નઇ?” માજીનો અવાજ એકદમ ઢીલો પડી ગયો.  ચહેરો ચિંતાથી ઝાંખો પડી ગયો.  કપાળ ઉપર ગભરાટની રેખાઓ ઉપસી આવી.  શ્વેતબિંદુ દેખાવા લાગ્યા.

માજીએ એમનું પર્સ ફંફોળ્યું અને અંદરથી એક ચબરખી કાઢી મને આપી.  લખાણ ગુજરાતી અને અંગ્રજીમાં હતું.  મુંબઈના સંબંધીનું સરનામું તથા ફોન નંબર લખ્યા હતાં.

“જુઓ ભઇ, મારા દિકરાએ લખ્યું છે અંઇ સત્તાઇસના રોજ મુંબઇવાળો મારો જમાઇ એરપોર્ટ પર લેવા આવવાનો છે.  તમે કો છો આજે છવ્વીસ છે.  હવે મારું શું થશે?  મને મદદ કરશો ને ભઇ?  મને છોડી ન જતા ભઇ.  મને મારી દિકરી ને જમાઇ ભેગા કરજો ભઇ.  ભગવાન તમારુ ભલુ કરશે”. માજી એક શ્વાસે ગભરાટમાં બધું બોલી ગયા.

મનોમન મેં નક્કી કરી નાંખ્યું કે એમના જમાઇનો સંપર્ક સાધીનેજ હું એરપોર્ટ છોડીશ.

“ચિંતા ના કરશો. તમારા જમાઇને ફોન કરી દઇશું. તમને લેવા આઇ જશે. હું મદદનીશ બન્યો.
“તમે મારા દિકરા જેવા છો હોં ભઇ, ભગવાને જ તમને અહીં મોકલ્યા છે ભઇ.”
“ભગવાન સૌને મદદ કરે છે માજી. છોડોને એ ચિંતા” હું સલાહકાર બન્યો.
“તમે નઇ હોત તો મારું શું થાત?”
“શોના ગભરાવ છો? હું છું ને? મે હું ના?” હું શાહરૂખખાન બન્યો.
“મને છોડીને જતા નઇ ભઇ, તમે મારા દિકરા જેવા છો.”
“માજી, તમારા જમાઈના આવવા પહેલાં હું એરપોર્ટ નહી છોડું.
“ભગવાન તમારું, તમારા કુટુમ્બનું બહુ ભલું કરશે. પૂન લાગશે ભઇ.” એમના ચહેરા ઉપર થોડો સંતોષ દેખાયો.

સવારે એક વાગે મુંબઇ એરપોર્ટ પર ઊતર્યા.  માજીની વ્યવસ્થા વ્હીલચેર પ્રવાસી તરીકે કરવામાં આવી હતી.  એરપોર્ટ પર વ્હીલચેર મદદનીશને પણ માજીએ કહી દીધું કે આ ભઇ મારી જોડે જ આવ્યા છે, પરિણામે મારે કસ્ટમની લાંબી લાઇનમાં ઊભા રહેવાની જરૂર ન પડી.  અમે અમારી સૂટકેશો ટ્રોલીમાં ગોઠવી.  મેં વ્હીલચેર મદદનીશના મોબાઇલ ફોન પરથી માજીના જમાઇનો સંપર્ક સાધ્યો.  જમાઇ અગાઉથી જ એરપોર્ટ પર આવી ગયા હતા.  સાડા દશ કલાકનો તફાવત એટલે અહીં આપણાં દેશમાં સત્તાવીસ તારીખ થઈ હતી.

માજીને એમના દિકરી જમાઈ મળી ગયા.  માજીએ મને અમીભર્યાં નયને નજીક બોલવ્યો.  મારા હાથમાં નાનું પડિકું મૂકતાં કહયું:
“ભઇ, તમે મારા દિકરા જેવા છો.  થોડા મેથીની ભાજીનાં થેપલાં છે, તમે તો ક્યારના ભૂખ્યા છો!  રસ્તામાં ખાઈને પોંણી  પી લેજો.  જયશ્રી કૃષ્ણ”

મનુ ગિજુ

બા એકલાં જીવે
બા સાવ એકલાં જીવે
એકલતાનાં વર્ષો એને ટીપે ટીપે પીવે …..
બા સાવ એકલાં જીવે                                                   
 
મુકેશ જોષી

એક વર્ષ પહેલા – મધર્સ-ડે – કોઈ આવે તો…
બે વર્ષ પહેલા – મધર્સ-ડે – મધર્સ-ડે